Pierwsza wzmianka o Częstochowie pochodzi z 1220 roku. Dzięki opiece króla Zygmunta Pierwszego Starego i starosty Olsztyńskiego Mikołaja Szydłowieckiego.
Historia miasta Częstochowy z punktu widzenia histori klasztoru Paulinów
Pierwsza wzmianka o wsi Częstochowa jest datowana z 1220 roku ze starodruku biskupa krakowskiego Iwa Odrowąża, w którym miejscowość jest nazwana Czanstochowa. Nazwa jest tłumaczona jako „Często chowa” problemy i zaradza problemom. Iwo Odrowąż zasadził na rzecz klasztoru kanoników regularnych laterańskich w Mstowie dziesięcinę. W 1382 roku przy kościele pod wezwaniem najświętszej Mari Panny został ufundowany klasztor, ojców Paulinów sprowadzono tu ich z Węgier. Władysław Opolczyk uposażył klasztor bardzo hojnie. Jego nadania zawierały między innymi dwie wsie Starą Częstochowę (Częstochówke i Krowodrzę (dzisiejsze Kawodrzę). Kolejny dokument o Częstochowie pochodzi z 3 maja 1177 roku, w którym Władysław Opolczyk zasądził hutę żelaza dwóm braciom, mistrzom kuźni Jaśkowi I Nyczkowi. W ten sposób spowodował, że huty Częstochowskie, sa jednymi z najstarszych w Polsce. Częstochowa była miejscem wielu bitew i wojen oraz potyczek. Potop Szwecki swój kulminacyjny punkt miał 18 listopada 1655 roku, gdy to wojska szwedzkie znalazły się pod Jasną Górą i zaczęły oblegać Częstochowę. Równolegle trwały układy Szwedzko -Polsko kościelne. W nocy z 26 na 27 grudnia wojska szwedzkie ostatecznie poddały się. W okresie potopu miasto zostało zrujnowane jego odbudowa trwała długo i powoli. W 1665 roku. Częstochowa stała się miejscem bitwy rokoszu Lubomirskich.
29 lutego 1768 roku Kazimierz Pułaski zajął Częstochowę razem z konfederacją barską, którym przewodził. Posłowie, którzy uchwalili konstytucje 3 maja, ustanowili Częstochowę na miejsce sejmiku dla powiatów Lelowskiego i Księskiego. Podczas Zaborów mieszkańcy manifestowali przynależność do Polski. Po Drugim rozbiorze Polski Częstochowa znalazła się na terenie Prus. Po 1807 roku w granicach Księstwa Warszawskiego. Od 1815 raku w ramach Królestwa Polskiego. W 1918 roku inżynier Jan Bernhard, który wytyczył Aleje Panny Mari ( obecnie Aleje najswietrzej Mari Panny)
W czasie Poswstania Styczniowego w okolicach miast doszło do kilkunastu potyczek powstańców z oddziałami rosyjskimi. W czasie Pierwszej wojny światowej Częstochowa została zajęta bez walki 3 sierpnia 1914 roku przez wojska nazistowskie. 10 listopada 1918 roku częstochowianie rozbroili stacjonujące wojska niemieckie. 12 listopada 1918 roku kpt. Ludwikowski poprowadził przemarsz kompani Wojska Polskiego. W okresie międzywojennym bardzo licznie rozwijał się przemysł. 3 września 1939 roku Niemcy wkroczyli do Częstochowy i ją zajęli, następnego dnia dokonali licznych mordów dzień ten przeszedł do histori jako krwawy poniedziałek. 1941 roku w Częstochowie utworzono getto żydowskie. Doszło w Częstochowie do mordów na żydach a tak że na elicie społeczeństwa polskiego. W czasie wojny Częstochowa była stolicą Państwa podziemnego. W 1945 roku Częstochowę wyzwoliły sowieckie oddziały mjra Siemiona Chochriakowa.
Pod koniec 19 wieku w Częstochowa staje się ośrodkiem przemysłowy. Dzieje się tak głównie z usytuowania złóż rud i pokłady wapienia. Od lat 80 tych ciągle zakładane były niemal każdego roku nowe zakłady przemysłowe Głównie Francuzi, Belgowie i Niemcy inwestowali głównie w przemysł włókienniczy, metalowy, galanteryjny, chemiczny. Główne zakłady przemysłowe to:
ISD Huta Częstochowa – jedna z największych hut stali w Polsce
-TRW Automotive-producent systemów bezpieczeństwa do samochodów
CSF Poland (grupa Cooper Standard; daw. Systemy Polimeryczne Barre ThomISD Huta Częstochowaas Poland) – producent m.in. przewodów, systemów antywibracyjnych i uszczelek do samochodów
Brembo Poland – wytwórca elementów układów hamulcowych
CGR Polska – producent podzespołów motoryzacyjnych dla takich firm jak TRW, Faurecja
Koksownia Częstochowa Nowa – czołowy producent koksu w kraju, wyodrębniony ze struktury Huty Częstochowa
Guardian Industries Poland – huta szkła
Stölzle-Częstochowa – huta szkła artystycznego i użytkowego
Odlewnia Żeliwa Wulkan – odlewnia żeliwa, najstarsza fabryka działająca na terenie miasta. Została założona w 1894 roku.
Metalplast-Częstochowa – czołowy producent zamków i okuć budowlanych. Założona w 1899 roku.
ViperPrint – jedna z największych drukarni internetowych w Polsce. Założona w 2002 roku.
Dospel – producent systemów wentylacji
Bud-Trans-zakres firmy obejmuje głównie prace związane z transportem nieczystości budowlanych, rozbiórki oraz prace porządkowe
Decyzją rady miasta Częstochowy Herb Częstochowy został uchwalony w 1992 roku 25 czerwca.
Herb to na błękitnym polu tarczy jest przedstawione warowne mury o barwie srebrnej (białej) z bramą pośrodku i siedmioma wieńczącymi blankami. Bramę zamyka opuszczona do połowy krata, nad otworem bramy jest pokazana budowla wieży, z pojedynczym oknem, zakończona trójkątnym daszkiem. Wieże posiadają dwa wąskie okna, jedno pod drugim, oraz są zwieńczone trzema blankami i trójkątnymi czerwonymi daszkami. Na zwieńczeniu wież po prawej stronie umieszczony jest lew w kolorze żółtym, a na szczycie wieży lewej czarny kruk z bochenkiem chleba w dziobie. Lew i Kruk zwrócone są ku sobie.
Geografia Czestochowy
Częstochowa umiejscowiona jest na styku trzech mezoregionów geograficznych- Wyżyny Częstochowskiej, zwaną potocznie Jurą. Mezoregiony te należą do wspólnej pod prowincji Wyżyny Śląsko Krakowskiej.
W 19 wieku obszar Częstochowy po utworzeniu miasta wynosił 33,06 k. W 1928 przyłączono do Częstochowy obszar o powierzchni 14,13 km. Powierzchnia Częstochowy wówczas wyniosła 47,16 km. Ponownie rozszerzono granice w 1952 roku przyłączono wtedy 45,88 km. Co dało powierzchnie 93,03 km. Od 1977roku powierzchnie miasta wynosi 160 km.
Miasto położone jest według wysokości bezwzględnej 250 270 metrów nad poziomem morza. W Częstochowie znajduje się kilka wzniesień o wysokości od 280 do 300 metrów. Najwyżej położonym miejscem w Częstochowie jest Góra Ossowa o wysokości 316,7 metrów nad poziomem morza. Najniżej położonym miejscem jest punkt nad rzeką Wartą na wschód od Murowa 2336 metrów nad poziomem morza. Terytorium miasta to część monokliny Śląsko krakowskiej graniczy z niecka nidziańską. Tereny miasta są zróżnicowane geologicznie, wierzchnia cześć to osada polodowcowa; żwiry, piaski, gliny, wapienie. Częstochowa należy do dorzecza Odry. Przez Częstochowę przepływają następujące cieki
Długości cieków występujących na terenie miasta Częstochowy:
Warta – 808 km, w tym na terenie miasta 15,35 km,
Kucelinka – 6,87 km, w tym na terenie miasta 6,87 km,
Stradomka – 19,5 km, w tym na terenie miasta 9,18 km,
Konopka – 18,3 km, w tym na terenie miasta 8,41 km,
Sobuczyna – 6,5 km, w tym na terenie miasta 3,19 km,
Gorzelanka – 8,5 km, w tym na terenie miasta 2,42 km,
Brzezinka – 4,7 km, w tym na terenie miasta 2,97 km,
Szarlejka – 8,3 km, w tym na terenie miasta 3,19 km.
Liczb mieszkańców Częstochowy stan z 2012 roku to 234472 osoby
Częstochowa należy do strefy klimatu Umiarkowanego. Ponieważ najdłuższy dzień przypada na czerwiec, w tym miesiącu odnotowuje się największe nasłonecznienie. W Częstochowie średnio na dobę przypada 4 godziny z bezpośrednim promieniowaniem słonecznym. W Częstochowie odnotowuje się bardzo mało dni bezwietrznych stąd powiedzenie „Wieje jak w świętokrzyskim". Okres ciszy to 9,2%. Przeważają to wiatry zachodnie 18% Południowy zachodnie 18,2%. Najrzadziej występują wiatry północne 7,7% Północno wschodnie 7,4%.
Zabytki i turystyka religijna Częstochowy. Częstochowa jest jednym z największych ośrodków turystycznych. Na przestrzeni od średniowiecza do współczesności zostały zbudowane liczne obiekty sakralne, ale też samo miasto należy do zabytkowych głównie to kamienice oraz układ uranistyczny miasta Starej i nowej Częstochowy. Największym i najczęściej odwiedzanym jest zespół klasztorny na jasnej Górze, a turystyka związany z klasztorem to głównie ruch pielgrzymkowy. Ludzie przyjeżdżają się tu modlić.
Czestochowa pod wpływem napływajacych pielgrzymów stała sie duchowa spolicą Polski, w drugiej części artykułu skupie sie na licznych zabytkach
Atrakcje turystyczne
Aleja Najświętszej Maryi Panny – zespół zabytkowych kamienic
Parki podjasnogórskie i znajdujące się w nim ekspozycje Muzeum Częstochowskiego – Muzeum Górnictwa Rud Żelaza i inne
Ulica 7 Kamienic z XIX-wieczną zabudową
Ulica Wieluńska z XVIII i XIX-wieczną zabudową
Ratusz w Częstochowie – XIX-wieczny klasycystyczny
Stary Rynek – rynek Starego Miasta z kamienicami
Muzeum Produkcji Zapałek w Częstochowie– zabytkowa fabryka zapałek
Pałacyk Hantkego w Częstochowie – neobarokowa willa
układ urbanistyczny Częstochówki (ul. Wieluńska, Rynek Wieluński, ul. św. Barbary)
Muzeum Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej
Muzeum Haliny Poświatowskiej
Dom Władysława Biegańskiego
Zabytki sakralne
Jasna Góra – zespół klasztorny zakonu paulinów, największy i najbardziej znany zabytek Częstochowy
neogotycka archikatedra Świętej Rodziny – zbudowana w latach 1901–1927
Kościół św. Jakuba – umiejscowiony na placu Biegańskiego, będący pierwotnie cerkwią prawosławną
kościół św. Zygmunta – najstarszy w Częstochowie, na placu Daszyńskiego
Katedra Matki Boskiej Królowej Apostołów – kościół polskokatolicki przy ul. Jasnogórskiej
Cerkiew Częstochowskiej Ikony Matki Bożej przy ul. Kopernika
kościół ewangelicko-augsburski Wniebowstąpienia Pańskiego w Śródmieściu przy ulicy Kopernika
kościół św. Barbary w dzielnicy podjasnogórskiej
sanktuarium św. Józefa na Rakowie przy ul. Okrzei
kościół Najświętszego Imienia Maryiw alei NMP
kościół Pana Jezusa Konającego i kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Częstochówce
kaplica Przemienienia Pańskiego w centralnej części cmentarza Kule
kościół świętych Rocha i Sebastiana na cmentarzu św. Rocha
pałac biskupi
-Zabytkiem o charakterze religijnym jest cmentarz żydowski w dzielnicy Zawodzie.
Czestochowa jest ważnym osrodkiem wydawniczym .
Na obrazie Maryja przedstawiana jest w akcie razem z dzieckiem, trzyma go na lewej ręce. Na jej policzkach z lewej strony widnieją dwie rysy. Według legendy obraz matki boskiej Częstochowskiej został namalowany na desce od stołu przez ewangelistę świętego Łukasza. Maryja wskazuje na Jezusa – Drogę, Prawdę, Życie. Obraz w sensie hagogriaficznym jest nazywany Hodegetria, czyli „Ta, która prowadzi” Na jej sukience powieszone są cenne wota (Klejnoty, krzyże, naszyjniki, różne kosztowności). W akcie dziękczynienia wierni często kupowali sukienki dla matki Bożej ostatni w 1965 roku sukienka milenijna – poświęcona przez kardynała Stefana Wyszyńskiego. Madonna była również koronowana licznymi koronami, między innymi papieskimi w 1717 roku oraz w 1910 roku.
Do matki Bożej Częstochowskiej można się zwracać wieloma tytułami; Matki, Opiekunki, Pośredniczki łask, Bogurodzicy, uzdrowicielki, Pocieszycielki strapionych, Królowej królowych Polski. Należy zauważyć, że w Częstochowie jest czczony obraz jasnogórskiej pani, a nie objawienie. Należy tu dodać z Jasna Góra jest największym na świecie Sanktuarium obiektem kultu Maryjnego.
Sanktuarium na jasnej Górze odwiedziło dotychczas 3 papieży. Święty Jan Paweł 2, Benedykt 16 i Franciszek. Ofiarowali oni swoje dary między innymi złote serce, Korony dla obrazu, złote róże.
Sanktuarium
Plan Jasnej Góry: A – Brama Lubomirskich; B – Brama Matki Bożej Zwycięskiej; C – Brama Matki Boskiej Bolesnej; D – Brama wałowa (Brama Jagiellońska); E – Kaplica Sakramentu Pokuty; F – Bastion królewski (bastion Potockich);G– Pomnik o. Augustyna Kordeckiego; H – Skarbiec; I – Ołtarz przed szczytami; J – Bastion św. Trójcy (bastion Szaniawskich); K – Pomnik św. Jana Pawła II;L – Bastion Morsztynów (bastion św. Rocha); M – Brama św. Jana Pawła II (brama wjazdowa); N– Bastion św. Barbary (bastion Lubomirskich);O – Domy Muzykantów;P – Wieczernik;Q– Kaplica MB Częstochowskiej; R– Kaplica Pamięci Narodu im. o. Augustyna Kordeckiego; S– Kaplica Jabłonowskich (kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa); T – Kaplica Denhoffów (kaplica św. Pawła Pierwszego Pustelnika); U – Wejście na wieżę; V – Kaplica św. Antoniego Padewskiego; W– Pokoje Królewskie; X– Bazylika;Y– Zakrystia;Z– Przybudówka Kaplicy MB Częstochowskiej;a– Sala Rycerska; b– Wirydarz klasztorny;c– Refektarz i biblioteka;d, e – Klasztor; f – Studnia; g– Muzeum 600-lecia; h– Arsenał; i – Dziedziniec gospodarczy; j – Dziedziniec główny; k – Pomnik kard. Stefana Wyszyńskiego
Forteca jasnej Góry została zaprojektowana przez królewskiego architekta Andrei dell” Aqua. Fortyfikacje są na planie czteroboku z charakterystycznym bastionami w narożnikach. Budowę zlecił w 1620 król Zygmunt 3 Waza. Fortyfikacje były wielokrotnie modernizowane.
Częstochowie znajdują sie liczne Bramy fundowane przez fundatorów.
Bibliografia
Wanda Bednarczuk-Rzepko, Wojciech Sroczyński: Najpiękniejsze Sanktuaria. T. 7: Śląsk (Jasna Góra). Warszawa: Axel Springer Polska, 2007, seria: Fakt Album. ISBN 978-83-7558-022-8. OCLC 189594673.
Aleksander Jaśkiewicz: Jasna Góra. Wyd. 1. Warszawa: Sport i Turystyka, 1986, seria: Zwiedzamy zabytki i muzea. ISBN 83-217-2607-0.OCLC 246816903.
Jan Pach OSPPE, Włodzimierz Robak OSPPE, Jerzy Tomziński OSPPE, Krzysztof Świertok: Jasna Góra – Sanktuarium Matki Bożej. Częstochowa: Wydawnictwo Paulinianum, 2001. ISBN 83-87055-38-7. OCLC 749286219.
Paweł Podejko: Kapela wokalno-instrumentalna na Jasnej Górze. Warszawa: 2001. OCLC 749828649.
Mirosław Zwoliński: Przewodnik po Częstochowie. Częstochowa: Oddział PTTK Huty „Częstochowa”, 1997, s. 87–112I SBN 83-902642-2-6. OCLC 835739971
