-Odpust[edytuj]
Ujednoznacznienie Zobacz też: inne znaczenia.
Odpust na wsi, Franciszek Kostrzewski 1866
Odpust – w teologii katolickiej pojęcie oznaczające darowanie przez Boga kary doczesnej za grzechy, które zostały odpuszczone co do winy. Odpust może być zupełny, jeśli jest darowaniem całej, przewidzianej przez Boga kary, lub cząstkowy – jeśli jest tej kary zmniejszeniem. Odpust może być udzielony żywym lub zmarłym i dotyczy wyłącznie chrześcijan.
Pojęcie odpustu ściśle związane jest z pojęciami dotyczącymi prawa rządzenia w Kościele i związanym z tym "prawem kluczy" oraz z wiarą w wymianę darów pomiędzy żyjącymi i umarłymi, tzn. obcowanie świętych. W przeciwieństwie do sakramentów, które są łaską i wprowadzają w stan łaski uświęcającej, a także są niezależne od zasług, odpusty są skutkiem zadośćuczynienia.
Z powodu nadużyć, które miały miejsce w historii Kościoła, odpusty stały się jedną z przyczyn wystąpienia Marcina Lutra i reformacji.
Spis treści [ukryj]
1 Pojęcie współczesne
1.1 Warunki uzyskania odpustów
1.2 Czynności związane z odpustem
1.2.1 Odpusty zupełne
1.2.2 Odpusty cząstkowe
2 Historia doktryny
3 Zobacz też
4 Przypisy
5 Bibliografia
6 Linki zewnętrzne
§Pojęcie współczesne[edytuj | edytuj kod]
Bazylika św. Piotra w Rzymie – miejsce, w którym można uzyskać odpust
Podstawowe zasady dotyczące uzyskiwania odpustów zawarte są w prawie kanonicznym. Nad właściwym sprawowaniem odpustów czuwa w Kościele trybunał Penitencjarii Apostolskiej, który publikuje również Enchiridion Indulgentiarum, będący swoistym katalogiem odpustów. Ostatnie, czwarte wydanie Enchiridionu ukazało się w lipcu 1999 i związane było z Wielkim Jubileuszem Roku 2000.
Jedynym dysponentem odpustów w Kościele jest papież. Tylko on może określać warunki jego uzyskania, lub delegować swą władzę w tej materii innym. Delegacja ta nie może być przekazywana dalej, chyba, że ze zgodą papieża.
Każdy wierny może zyskiwać odpusty czy to cząstkowe, czy zupełne albo dla siebie, albo ofiarowywać za zmarłych na sposób wstawiennictwa[1]. Nie można uzyskać odpustu dla innego żyjącego. Odpust zupełny można uzyskać tylko jeden raz w ciągu dnia (wyjątek stanowi chwila śmierci, w której to można uzyskać odpust zupełny, chociażby tego dnia wierny uzyskał już wcześniej inny[2]), natomiast odpust cząstkowy można uzyskać kilka razy dziennie[3].
§Warunki uzyskania odpustów[edytuj | edytuj kod]
Warunkami koniecznymi i wspólnymi dla wszystkich odpustów są:
bycie ochrzczonym oraz w stanie łaski uświęcającej[4]
posiadanie przynajmniej ogólnej intencji zyskania odpustu oraz wypełnienie w określonym czasie i we właściwy sposób nakazane czynności, zgodnie z brzmieniem udzielenia danego odpustu[5]
Do uzyskania odpustu zupełnego wymaga się[6]:
wykluczenie wszelkiego przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, nawet powszedniego
wykonanie czynności związanej z odpustem
odbycie spowiedzi sakramentalnej
przyjęcie Komunii eucharystycznej
modlitwa w intencjach Ojca Świętego (np. Ojcze nasz i Zdrowaś Maryjo[7])
Po jednej spowiedzi można uzyskać kilka odpustów zupełnych, natomiast po jednej komunii i jednej modlitwie zyskuje się tylko jeden odpust zupełny[8].
Trzy ostatnie warunki (spowiedź, komunia, modlitwa) można wypełnić na wiele dni przed lub po wykonaniu przepisanej czynności. Wypada jednak by Komunia św. i modlitwa w intencjach papieża miały miejsce w tym dniu, w którym wykonuje się wspomnianą czynność związana z odpustem[9].
W przypadku odpustu cząstkowego wymagane jest jedynie wykonanie czynności i przynajmniej skrucha serca[10].
§Czynności związane z odpustem[edytuj | edytuj kod]
Czynności związane z odpustem mogą być różnorakie. Mogą to być określone modlitwy, określone dobre uczynki lub określone praktyki religijne. Czynności te mogą być ponadto związane z określonym miejscem lub z określonym czasem.
§Odpusty zupełne[edytuj | edytuj kod]
Przykładowe czynności związane z odpustem zupełnym:
pobożne przyjęcie błogosławieństwa papieskiego Urbi et Orbi; odpust uzyskać można również wtedy, gdy ze słusznej przyczyny fizycznie nie uczestniczy się w świętych obrzędach, jednak z pobożnym nastawieniem serca śledzi się je przez bezpośrednią transmisję medialną[11]
przyjęcie Pierwszej Komunii Świętej lub pobożny udział w tej ceremonii[12]
pobożne nawiedzenie cmentarza w dniach od 1 do 8 listopada połączone z modlitwą za zmarłych – odpust ten może być ofiarowany tylko za dusze w czyśćcu cierpiące[13]
nawiedzenie i pobożne odmówienie tam Ojcze nasz i Wierzę
jednej z czterech rzymskich bazylik papieskich[14]
kościoła w uroczystość tytułu[15]
kościoła lub ołtarza w samym dniu dedykacji (uroczystego poświęcenia)[16]
§Odpusty cząstkowe[edytuj | edytuj kod]
Przykładowe czynności związane z odpustem cząstkowym:
nauczanie bądź uczenie się prawd wiary katolickiej[17]
nawiedzenie Najświętszego Sakramentu w celu adoracji[18]
pobożne odmówienie kantyku Magnificat[19]
pobożne wezwanie swego Anioła Stróża, posługując się zatwierdzoną modlitwą (np. Aniele Boży)[20]
odnowienie przyrzeczenia chrzcielnego, posługując się jakąkolwiek formułą[21]
pobożne odwiedzenie starożytnego cmentarza chrześcijańskiego (katakumby)[22]
§Historia doktryny[edytuj | edytuj kod]
Dokument ustanawiający odpust dla wiernych, którzy odwiedzą kaplicę św. Jakuba w kłodzkim kościele parafialnym
Pierwszym znanym odpustem jest odpust udzielony w 1019 przez biskupa Poncjusza z Arles dla pielgrzymów przybywających do opactwa w Montmajour. Następnie, ok. 1063 papież Aleksander II i w 1095 Urban II udzielili odpustu dla wszystkich uczestników wypraw krzyżowych. W 1300 Bonifacy VIII ogłosił pierwszy Rok Jubileuszowy, w związku z którym na mocy bulli Atiquorum habet udzielił odpustu wszystkim pielgrzymującym do grobu Piotra Apostoła.
Pierwszy rok jubileuszowy spełnił oczekiwania duszpasterskie i w związku z tym Klemens VI ogłosił rok 1350 kolejnym jubileuszem. Z tego powodu wydał w 1343 bullę Unigenitus Dei Filius. Bulla ta była nie tylko ogłoszeniem jubileuszu, ale również pierwszym wykładem teologicznym dotyczącym odpustów. Od tamtej pory lata jubileuszowe i odpusty z nimi związane obchodzone są w Kościele regularnie.
Kolejnymi zachowanymi dokumentami dotyczącymi odpustów są akta procesowe zwolenników Jana Wiklefa i Jana Husa z okresu Soboru w Konstancji (1414–1418). Wśród pytań, które stawiano oskarżonym o herezję były również te, które dotyczyły prawa papieża do udzielania odpustu oraz możliwości skorzystania z odpustu w ogóle.
List odpustowy wydany przez Jana Tetzla: W autorytecie wszystkich świętych i w miłosierdziu względem ciebie ja odpuszczam tobie wszystkie grzechy i cofam tobie wszystkie kary na dziesięć dni. Johannes Tietzel
Drzwi kościoła, do których Marcin Luter przybił swoje tezy
Na początku XVI wieku arcybiskupem Magdeburga był Albrecht Brandenburski. Biskup ten zaczął gromadzić majątek i przywłaszczać beneficja w sposób sprzeczny z zasadami. Współpracował z nim ściśle dominikanin Jan Tetzel, który upraszczając doktrynę i działając jako wędrowny kaznodzieja, opracował sposób na gromadzenie zysków przez handel "listami odpustowymi", które nie tylko miały być dowodem odpuszczenia kar doczesnych, ale miały być również gwarancją zbawienia. Takie postępowanie wzbudziło powszechny niesmak i zgorszenie wśród duchownych. 31 października 1517 augustianin Marcin Luter wywiesił na drzwiach kościoła w Wittenberdze 95 tez przeciw "handlowi odpustami". Dzięki wynalazkowi druku tezy szybko rozpowszechniły się w Rzeszy.
W następstwie tych wydarzeń w 1518 papież Leon X wydał bullę Cum postquam, która przypominała właściwą naukę o odpustach. Pisał w niej:
Quote-alpha.png Biskup Rzymu, następca Piotra klucznika i namiestnik Jezusa na ziemi, mocą władzy kluczy otwierających królestwo niebieskie, usuwa u wiernych to, co stanowi przeszkodę w dostępie do Chrystusa, mianowicie winę i karę należną za grzechy uczynkowe; winę – za pośrednictwem sakramentu pokuty, karę zaś doczesną należną za grzechy według sprawiedliwości Boskiej – za pośrednictwem odpustu Kościoła. (...) Kiedy na mocy swej władzy apostolskiej udziela odpustu tak dla żywych, jak i dla umarłych, wówczas rozdziela ze skarbca zasług Jezusa Chrystusa i Świętych. (...) Postanawiamy władzą apostolską i mocą obecnego pisma, że tak powinni wszyscy utrzymywać i głosić pod karą wyłączenia ze społeczności wiernych[23].
Bulla ta została szybko zakwestionowana. Miała bowiem charakter listu prywatnego do ówczesnego legata papieskiego w Niemczech, kardynała Kajetana de Vio. Zabrakło w niej wyraźnego zaprzeczenia nauczaniu Tetzla, nadto papież nie wyraził w niej jasno, że jest to nauczanie ex cathedra. Jesienią 1518 po nieudanych spotkaniach de Vio i Lutra, Mistrz Marcin wystąpił z Kościoła. Dopiero 30 czerwca 1519 w tzw. Liście do Szwajcarów Leon X wyjaśniał, iż miał zamiar podać naukę zawartą w bulli jako obowiązującą.
Pod wpływem uniwersytetów w Kolonii i Louvanium Leon X wydał w 1520 kolejną bullę – Exsurge Domine. Bulla ta uznawała za nieprawowierne 41 zdań Lutra i wzywała go do ich odwołania w ciągu 60 dni. Wśród tych zdań sześć dotyczyło odpustów.
W 1545 zwołany został Sobór Trydencki, który był reakcją Kościoła na reformację. 27 listopada 1563 papież Pius IV, który spodziewał się rychłego nadejścia swojej śmierci, w liście do kardynała Karola Boromeusza prosił o szybkie zakończenie obrad. W nocy z 3 na 4 grudnia zredagowano Dekret o odpustach, który o świcie został przyjęty przez ojców soborowych. Był to jeden z ostatnich dekretów soboru i ograniczał się do zdefiniowania podstaw nauki o odpustach, czyli prawa Kościoła do dysponowania nimi oraz do rzeczywistego pożytku dla korzystających z nich.
Papież Paweł VI wydał w 1967 r. konstytucję apostolską Indulgentiarum Doctrina, w następnym roku uzupełniony przez zawierający szczegółowy wykaz odpustów Enchiridion Induldentiarum. Zniesiono miary czasu odpustów cząstkowych: „Co do odpustu cząstkowego pominięto dawne określenie dni i lat, a wyszukano nową formę czyli miarę, wedle której bierze się pod uwagę samą czynność wiernego, spełniającego dzieło ubogacone odpustem.”[24] Uzasadnieniem jest fakt, iż czas jest właściwością rzeczywistości ziemskiej i trudno o nim mówić w przypadku czyśćca. Konstytucja mówi natomiast o wielkości odpustu cząstkowego, „tym większej, im większa jest miłość działającego i wartość dzieła.”
Konstytucja zasugerowała także zmniejszenie liczby odpustów zupełnych, po to, by bardziej docenić ich wartość. Zniesiono także zasadę toties quoties, czyli możliwość uzyskiwania wielokrotnie w ciągu dnia łaski odpustu przy ponownym spełnieniu warunków. Paweł VI zostawił jeden wyjątek: drugi odpust zupełny można zyskać tego samego dnia w godzinie śmierci.
-obecnie (w punktach i w kolejnosci oraz spelnienie wszystkich warunkow celem rozgrzeszenie,czyli otrzymania tzw.odpustu=odpuszczenia grzechow):
I)SZCZERA SPOWIEDZ
II)PRZYJECIE POKUTY
III)ZADOSCUCZYNIENIE
IV)ORAZ MOCNE POSTANOWIENIE POPRAWY!!!!!!!!
Dziekuje.Pozdrawiam.
