Wdzięczność alfą i omegą
Dziennikarz i redaktor książki The Seven Deadly Virtues (Siedem cnót śmiertelnych) - przekonuję …”Wdzięczność to alfa, początek wszelkich cnót… Jest pośród nich mistrzem wagi ciężkiej.” Według innych badaczy wdzięczność nie jest tylko uczuciem czy zjawiskiem wielowymiarowym zjawiskiem swoistą strategią na życie. W przeszłości wdzięczność była postrzegana jako coś oczywistego, można to było zobaczyć w niewymuszonych ukłonach czy wręcz całej strukturze społecznej senior- wasal. Postępowanie według reguł wdzięczności było właściwością prawego życia. Cyceron pisał „ żadna powinność nie jest tak nagląca jak powinność odwdzięczania się”. Seneka z kolei utrzymywał, że …” kto przyjmuję dobrodziejstwo z wdzięcznością, spłaca już pierwszą ratę”… . A co z uczuciem przeciwnym czyli niewdzięcznością? Niemiecki myśliciel Immanuel Kant nazwał ją „…esencją nikczemności…” . Z kolei brytyjski filozof David Hume stwierdził, że „…spośród wszelkich występków, do jakich zdolne są istoty ludzkie, najbardziej strasznym i przeciwnym naturze jest niewdzięczność”… Zwłaszcza wobec rodziców.
Według współczesnych eksperymentów psychologii klinicznej wdzięczność to panaceum na choroby wieńcowe i poczucie szczęścia oraz bezpieczeństwa. Osoby z natury wdzięczne za wszelkie im wyświadczone im dobro rzadziej chorują na depresję i zaburzenia lękowe oraz otrzymują większe wsparcie od rodziny i przyjaciół, dzięki czemu są mniej podatne na wszelkiego rodzaju uzależnienia.
Czas na test „Jak jesteś wdzięczny”
Czy odczuwanie wdzięczności przychodzi ci łatwo?
Czy potrafisz dostrzec dary od życia i innych ludzi?
Zaznacz, w jakim stopniu każde z poniższych stwierdzeń odnosi się do Ciebie i Twojego życia, od 1 – zupełnie nie dotyczy, do 7 – całkowicie dotyczy.
1. W moim życiu jest wiele rzeczy, za które jestem wdzięczny/wdzięczna.
2. Gdybym miał/ miała sporządzić listę rzeczy, za które jestem wdzięczny/ wdzięczna, była by to bardzo długa lista.
3. Kiedy patrzę na świat, nie widzę zbyt wielu rzeczy, za które mógłbym / mogłabym być wdzięczna / wdzięczny.
4. Wiele zawdzięczam wielu ludziom.
5. Z czasem coraz bardziej doceniam ludzi, wydarzenia, sytuacje, które mnie spotykają w życiu.
6. Minie wiele czasu, zanim poczuję wdzięczność do kogoś lub za coś.
W pytaniach 3 i 6 odwróć punktację, czyli odpowiednio zamiast 1 przyznaj sobie 7 punktów, zamiast 2 – 6 punktów itd. Następnie sumuj punkty zaznaczone przy wszystkich stwierdzeniach.
Im wyższy wynik , tym bardziej potrafisz odczuwać wdzięczność. Z badań wynika, że osoby posiadające tę zdolność są raczej towarzyskie, skłonne do działania, sumienne i obowiązkowe, ufne i wrażliwe na potrzeby innych ludzi. Wynik poniżej 20 wskazuję, że bycie wdzięcznym nie przychodzi ci łatwo. Z czego to wynika? Może jesteś osobą zamkniętą w świecie własnych przeżyć, nieśmiałą, pesymistyczną i pełną lęku? Albo nie wierzysz w dobre intencję ludzi? Przy takim nastawieniu trudno dostrzec dary od życia. A może przyjmujesz te dary jako coś oczywistego, co ci się należy? Albo tak koncentrujesz się na sobie, że nie dostrzegasz innych ludzi i tego, co dla Ciebie robią? Warto przyjrzeć się barierom wdzięczności, są to bowiem zarazem bariery szczęścia.
Opracowanie testu podaję na podstawie Gratitude Questionaire 6, autorstwa Michaela McCullougha, Roberta Emmonsa i Jo – AnnTsang, w adaptacji Marleny Kossakowskiej i Piotra Kwiatka.
Byśmy czynili dobro…
Ale po co jest tak naprawdę wdzięczność? Najogólniej można na to pytanie odpowiedzieć właśnie – „abyśmy czynili dobro”, wdzięczność zachęca i uzdrawia, dodaję energii. Georg Simmel nazywał wdzięczność „etyczną pamięcią ludzkości”
Aby zobrazować wdzięczność wyobraźmy sobie świat bez niej? Łatwo zauważymy, że przeciwieństwem wdzięczności jest niewdzięczność. A wiec czy potrafilibyśmy wykrzesać w sobie tyle dobra aby pomuc chamowi, bucowi czy najogólniej rzecz biorąc niewdzięcznikowi. Myślę że tylko ci najbardziej etyczni odpowiedzieli na to pytanie pozytywnie. Wdzięczność często jest motywowana, kolejnymi aktami życzliwości. W tym miejscu warto wspomnieć pracę domową jednego z amerykańskich uczniów, który napisał że aby zmienić świat należy uczynić coś dobrego zwykłemu człowiekowi, a on w ramach rewanżu musi zrobić coś dla innego człowieka. Po trzech latach trwania eksperymentu okazało się, że wie o nim około 1% ludności amerykańskiej. W tym momencie po emisji filmu i książce oraz wielu artykułom w prasie słyszał o nim prawie każdy. Dalsza część tego eksperymentu to czynienie jednego dobrego uczynku, bezinteresownie w każdym tygodniu swojego życia. W ten sposób naprawdę możemy zmienić świat na lepsze według zasady „Kto ratuję jednego człowieka ratuje cały świat”.
Jak wykrzesać w sobie dobro wdzięczności….
Licz Błogosławieństwa
Jak dostrzec dobrodziejstwa losu i wzniecić w sobie wdzięczność? Do rozwijania wdzięczności prowadzić może wiele dróg.
1. Prowadź dziennik wdzięczności. Zapisuj wszystko, co napełniło Cię wdzięcznością. Nic takiego się nie zdarzyło? Niemożliwe! Może przeoczyłeś, że obudziłeś się rano, oddychasz, mogłeś zająć się czymś, spotkać kogoś. Odkryj, jak wiele darów przynosi codzienność.
2. Pamiętaj o trudnych chwilach. Dzięki nim wiesz, jak daleko udało ci się zajść.
3. Stosuj Naikan – japońską technikę autorefleksji, pozwalającą lepiej zrozumieć siebie i swoje relacje z innymi ludźmi. Z myślą o konkretnej osobie pomyśl: „ Co od niej otrzymałem?”, „co jej ofiarowałem” oraz „ Jakie trudności jej sprawiłem”.
4. Naucz się modlitwy dziękczynnej. W wielu tradycjach duchowych powstały piękne modlitwy, dzięki którym możemy wyrazić wdzięczność.
5. Ufaj swoim zmysłom. Dotyk, wzrok, zapach, smak, słuch uświadamiają nam, że ciało jest darem, a życie – cudem.
6. Używaj jako „przypominajek” obrazów, które budzą w tobie wdzięczność. Często tę rolę pełnią twarze ludzi, którzy okazali nam bezinteresowną życzliwość.
7. Przyrzeknij sobie że będziesz praktykował wdzięczność. Zapisz na kartce „Co dnia będę liczył błogosławieństwa które otrzymuję” i umieść ja w widocznym miejscu.
8. Dbaj o język. Nie tylko myśl i pamiętaj o darach. Mów o nich o życzliwości i błogosławieństwach.
9. Wyrażaj wdzięczność uśmiechem, gestem i słowem. Im bardziej ją wyrażasz, tym więcej jej w sobie poczujesz.
10. Myśl nieszablonowo. Twórczo poszukuj nowych źródeł i powodów do wdzięczności.
Oprac. PP na podstawie R. A. Emmons, Gratitude Works! A 21- Day Program for Creating Emotional Prosperity ( Jossey- Bass, 2013)
Przeciwieństwo wdzięczności czyli postawa „To mi się należy”
Postawa typu „ To mi się należy” jest swoistą zmorą naszych czasów, swoistą epidemia występującą zwłaszcza wśród młodzieży. Miliony ludzi na świecie uważają, że nie są niczyimi dłużnikami zwłaszcza rodziców czy nauczycieli, że sami nie prosili się na ten świat, a więc nikomu nie są nic dłużni. Jeśli zdamy sobie sprawę z tego ile dobra otrzymaliśmy i otrzymamy to z łatwością przełamiemy opór przed dawaniem innym. Myślę że postawa to tylko mój sukces, że jestem niezależny to ułuda. Można zatem stwierdzić, …” że jeśli wdzięczność jest królową cnót, to niewdzięczność uchodzi za króla przywar”… . Wielu badaczy zaczęło się zastanawiać z czego wynika to ważne uczucie jakim jest wdzięczność, często to czy dostrzegamy to uczucie zależy nasz sukces zawodowy czy powodzenie w życiu, a więc kluczem jest pokora. Wdzięczności i pokory często uczą nas nasi rodzice poprzez naukę religii. We wszystkich religiach świata podstawą modlitw są litanie dziękczynne składane Stwórcy. Profesor Mark T. Mitchell, politolog z Patrick Henry College w Virginii tak to wyjaśnia: „Wdzięczność rodzi się z pokory- jest wyrazem uznania darów stworzenia i dobroci Stwórcy. Dostrzeżenie ich składania do działań uważnych i odpowiedzialnych. Niewdzięczność przeciwnie- łączy się z pychą, która stanowi zaprzeczenie tych darów i zawsze prowadzi do nieuważności, braku odpowiedzialności i nadużyć”. Według tego samego badacza samowystarczalność jest mitem i iluzją.
Tak więc pokora i wdzięczność uczy dostrzegać inne jednostki niż tylko my sami, pozwala żyć w dobrostanie i zgodzie z harmonią wszechświata.
