Przyszły kolejne niewoli udręki,<br />
Polskich wyrzeczeń, z najeźdźców poręki,<br />
A świat bez twarzy budował pozory.<br />
I leninowskie popierał potwory.<br />
<br />
I koniec dworów dał początek wojny,<br />
Świat ułożony, w miarę bogobojny.<br />
Sięgnął dna piekieł, Sodoma, Gomora,<br />
W sposób zbójecki wtargnęła do dwora.<br />
W brutalnej pozie, brudnymi łapskami,<br />
Kradła, niszczyła, co przyszło z wiekami.<br />
Wszelki dostatek, umiar i porządek,<br />
Głupotę chciwość stawiał nad rozsądek.<br />
<br />
Wojna zdeptała, wraz z niemiecką butą,<br />
Faszyzmu jadem, zarazą zatrutą.<br />
Niosła ze sobą zgliszcza i zniszczenie,<br />
Ból, krzywdy ludzkie, łzy krwawe, zdziczenie.<br />
Co ogień nie zżarł, zarekwirowano,<br />
W Reich wywieziono dla Niemców rozdano.<br />
Wszystko co cenne. To złodziej światowy,<br />
Parł do budowy niemieckiej odnowy.<br />
<br />
Dwóch barbarzyńców poszło wspólną drogą,<br />
I znów walczyła przeciw dwojga wrogom,<br />
Ta Niepodległa, której wrogów noga,<br />
Deptała dobra i Świątynie Boga.<br />
<br />
O ile Niemiec wyrachowan będąc,<br />
Kradł i ograbiał, równając nas z nędzą,<br />
Ruski siał w świecie i strachu psychozę,<br />
Strasząc normalność i ludzi kołchozem.<br />
<br />
Reforma rolna jest formą przekleństwa,<br />
Ma w sobie cechy prawdopodobieństwa,<br />
Od Pana Boga , z Raju, wyganie Adama,<br />
Gdy tuż przed nosem trzasła Jego brama.<br />
<br />
Pozbawia wiecznie wszelkiego majątku,<br />
Rzadko po latach wraca do początku.<br />
Znajdując ślady, czasem zrujnowany,<br />
Rzadziej zmieniony, a zdewastowany.<br />
<br />
Moment wygnania odbija swe piętno,<br />
I drogę życia narzuca pokrętną.<br />
Pod górą stromą, cierniami uwitą,<br />
Taką zostawiał wróg - Rzeczpospolitą.<br />
<br />
I dwór powracał marzeniem niezmienny,<br />
Tonął wśród kwiatów, w słoneczku promiennym,<br />
Gazon przed domem, taras i pokoje,<br />
Krzewy jaśminu, po ścianach powoje,<br />
Dzieciarni krzyki, kucharek gderanie,<br />
Strzelby i konie, tuż, na zawołanie.<br />
Nie jedna rzeka spłynęła łzy polskiej,<br />
Litewskiej, Poleskiej, Wołyńskiej, Podolskiej.<br />
<br />
<br />
Profanacja dworu<br />
<br />
Po wsze czasy w pamięci ludzkiej się zachowa,<br />
Pobielany hendogi, dworek z Soplicowa.<br />
Korczyna, Krasowców, Wodoktów, Krzemienia,<br />
Dzięki opisom piękno się nie zmienia.<br />
Jest ostoją polskości, świętością, azylem,<br />
W którym wiek mijał jak przez jedną chwilę.<br />
Jest nosicielem sensu, ładu, tożsamości,<br />
Narodowej - Wyrazem najwyższych wartości.<br />
Bezmyślnie wyniszczony przez lata zaborów,<br />
Buciorami deptany ościennych potworów.<br />
<br />
Obowiązek moralny i patriotyczny,<br />
Nakazał gniazd bronić rodzinnych, <br />
od wieków dziedzicznych,<br />
Wzorem dziadów, pradziadów, dziedzictwo historii,<br />
Było żywym przykładem, upadków i glorii.<br />
Ów też obowiązek porastał w kulturze,<br />
Szedł razem, równolegle i w polskiej naturze.<br />
Nie zawsze bohaterom dało się ratować,<br />
Niecne zamiary wroga - sąsiada, zepsować.<br />
Stąd też upadki, zabory, niewole,<br />
Hartowały duch walki, w dziesiątkach pokoleń.<br />
<br />
Degradacja i utrata funkcji symbolicznych,<br />
Efektem była skutków, wręcz katastroficznych.<br />
Profanacja wnętrz domów, tam symboli świętych,<br />
Domowników stawiała już w rzędzie przeklętych.<br />
Pierwsza wojna wpisana w charakter totalny,<br />
Wprowadza bezwzględną walkę, w skutkach <br />
niepowtarzalnych,<br />
Niszczy sacrum dworów, do faktów sprowadza,<br />
Z zniszczeń rzadko powstaje i nowym odradza,<br />
Burzy starą harmonię prawa i porządku.<br />
Który stwarzał go wiecznym, z samego początku.<br />
<br />
Każdy dom polski, z smakiem urządzony,<br />
W żaden sposób przez wojnę nie był oszczędzony.<br />
Uległy zniszczeniu, najpierw wnętrza domu,<br />
Przedmioty, sprzęty, mury, zniszczenia ogromu,<br />
Ze szczególną wściekłością padł na biblioteki,<br />
Książki, obrazy, fortepian. Zbierane przez wieki.<br />
Profanują szczególnie, jakby ich autorzy,<br />
Byli ich oskarżeniem, jak prokuratorzy.<br />
<br />
Kiedyś pięknem wypełnion, poprzez dzieła sztuki,<br />
Oręż i malarstwo, wieczne starodruki.<br />
Dzisiaj stały bezkształtne, już szkielety murów,<br />
Bez okien i dachów, ramy puste, bez podobizn królów,<br />
Opłakane w swej grozie, stłukłej porcelany, <br />
pomiędzy szczępami,<br />
Książek, które sieczono z wściekłością szablami.<br />
Ze złością traktowano rośliny, zwierzęta,<br />
Jakby ich tu obecność była też przeklęta.<br />
Niszczono bezmyślnie, skutecznie, by w chaosu sensie,<br />
Mieć do gospodarności Polaków pretensje.<br />
<br />
W fazie pierwszej przegranej, to wojska niemieckie,<br />
Wykorzystały dwory, też wojska sowieckie,<br />
Tworzą sztaby, szpitale, stajnie, magazyny,<br />
Urządzano katownie. Częściej bez przyczyny.<br />
Niszczono dla niszczenia, szła nie armia- Orda,<br />
Upajała się mordem i w niszczeń akordach.<br />
Właścicieli zsyłano jak za czasów cara,<br />
By on i rodzina, czasem nie ocalał.<br />
W Starobielsku zgładzono, Charkowie, Katyniu,<br />
W wielkich mordach zabito na Polskim Wołyniu.<br />
Dwory zaś oddano w nadzór komisarzy,<br />
I burzono- akcent nowych gospodarzy.<br />
<br />
Czasy reformy rolnej wniosły więcej szkody,<br />
Niż wojny wieków wszystkich, w tym dzikie narody.<br />
Teraz Rosja zaczęła rabować formalnie,<br />
W zorganizowany sposób i profesjonalnie,<br />
Miała różny przebieg, większości uciekała,<br />
Część do domostw, ponownie wracała,<br />
Jeden, drugi przypadek bywał bez znaczenia,<br />
Reforma była formą, ich wydziedziczenia.<br />
Rozkradany majątek, na skarb zwany państwa,<br />
Właścicieli niszczono lub w ramach poddaństwa,<br />
W wszelkich formach upodlić ziemiaństwo i uczyć od dziecka,<br />
Iż najbardziej prawa - jest władza radziecka.<br />
<br />
W Polsce przeniesiono dwory do kilku skansenów,<br />
Zależnie od regionów, różnych barw, odcieniów,<br />
Aby charakter dworu został zachowany,<br />
Do czego przez wielu bywał powołany.<br />
Jedną z kategorii, to muzeum dworu,<br />
Ta forma się nie trzyma dokładnie rygoru,<br />
Tematycznie traktując, zajmuje się wnętrzem,<br />
Hymnem, ubiorem szlachty, tradycji odwiecznej,<br />
Poświęcone Rejowi, pisarzom, rzeźbiarzom,<br />
Rolnictwu, myślistwu, poetom, malarzom.<br />
Inne są właścicieli, kultywują tradycję ziemiańską.<br />
Kolejne zatraciły już tradycję pańską.<br />
W wielu są pensjonaty, siedziby firmowe,<br />
Wiele pustych ginie, czeka na odnowę.<br />
Ducha czasów w większości już dworów brakuje,<br />
W historiach ino starych, pamięć pokutuje.<br />
<br />
Józef Bieniecki
